Dünya edebiyatının önde gelen temsilcilerinden, büyük Azerbaycan şairi ve düşünürü olan Nizami Gencevi, insanlık sanat düşüncesi tarihçesine yeni bir sayfa açan ender şahsiyetlerden biridir. Halkımızın maneviyatının ayrılmaz bir parçası haline gelen büyük sanatçının parlak mirası, yüzyıllar boyunca Doğu’nun eşsiz kültürel hazinelerinde hak ettiği yeri korumuştur.
Nizami Gencevi, hayatı boyunca dönemin en önemli kültür merkezlerinden biri olan Gence’de yaşamış, Ortadoğu felsefi-sosyal ve sanatsal-estetik düşünce tarihini zenginleştiren harika kelime sanatı incileri yaratmıştır. Nizami Gencevi’nin çok bilinen “Khamsa” dünya şiirsel ve felsefi düşüncesinin zirvesindedir. Şair-düşünür, birçok takipçiden oluşan büyük bir edebiyat okulunun temelini attı. En ünlü kütüphane ve müzeleri süsleyen Nizami’nin eserleri, Doğu minyatür sanatının da gelişimine ivme kazandırmıştır.
Nizami’nin dehası her zaman dünyadaki doğu araştırmacılarının ilgi odağı olmuştur. Ülkemizde Nizami’nin sanatının incelenmesi ve tanıtımı alanında pek çok çalışma yapılmış, eserlerinin hukuk alanında oldukça değerli olan bilimsel-eleştirel bir metni hazırlanmış, kitapları zarif bir tasarım ve toplu olarak yayınlanmıştır. Nizami’nin edebiyatta ve sanatta unutulmaz bir imajı yaratıldı. Düşünürün mozolesi memleketi Gence’dedir. Bakü, St. Petersburg ve Roma’da heykelleri dikilmiştir. Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi Edebiyat Enstitüsü ve Azerbaycan Edebiyatı Milli Müzesi, Nizami Gencevi’nin adını almıştır. Birleşik Krallık’taki Oxford Üniversitesi’ndeki Nizami Gencevi Merkezi başarıyla faaliyet gösteriyor.
Nizami Gencevi’nin ölüm yıl dönümü ülkemizde her zaman kutlanmıştır. Büyük şairin 800. yıl dönümü, mirasının incelenmesi ve tanıtılmasında bir dönüm noktası oldu. Azerbaycan’ın klasik edebi ve kültürel mirasına her zaman milli ön yargı ve vatanseverlik açısından yaklaşan milli lider Haydar Aliyev, Nizami mirasına da özel önem verdi. Haydar Aliyev’in girişimiyle 1979 yılında kabul edilen “Azerbaycanlı büyük şair ve düşünür Nizami Gencevi’nin mirasının araştırılması, yayınlanması ve tanıtılmasına yönelik tedbirler” kararı, Nizami’nin çalışmalarının incelenmesi ve tanıtımı için yeni ufuklar açtı. Ölümsüz sanatçının, Ulu Önder’in doğrudan girişimi ve katılımıyla 1981 yılında düzenlenen 840. yıl kutlamaları, ülkenin kültür hayatında önemli bir olay haline geldi.
Sanan NAGİYEV
Sənsiz
Hər gecəm oldu kədər, qüssə, fəlakət sənsiz,
Hər nəfəs çəkdim, hədər getdi o saət sənsiz!
Sənin ol cəlb eyləyən vəslinə and içdim inan,
Hicrinə yandı canım, yox daha taqət sənsiz!
Başqa bir yarı necə axtarım, ey nazlı sənəm?
Bilirəm sən də dedin:”Yox yarə hacət sənsiz!”
Sən mənim qəlbimə hakim, sənə qul oldu könül,
Sən əzizsən, mən ucuz, mən heçəm, afət, sənsiz!
Nə gözüm var arayım mən səni, bəxtim də ki yox,
Nə də bir qaçmağa var məndə cəsarət sənsiz!
Sən Nizamidən əgər arxayın olsan da, gülüm,
Gecə-gündüz arayıb olmadı rahət sənsiz!
Nizami GENCEVİ
Sensiz
Her gecem oldu keder, ahu-figan yar sensiz,
Her nefes aldım, heba gitti hemen yar sensiz!
Senin ol cezbeyleyen zatına yemin ederek,
Hicrine yandı canım, kalmadı takat sensiz!
Başka bir yari nasıl ararım, ey nazlı senem?
Bilirim sen de dedin:”Yok yare hacet sensiz!”
Sen benim kalbime hakim, sana kul oldu gönül,
Sen aziz, ben de zelil, bil ki, hiçim yar sensiz!
Ne gücüm var arayım ben seni, bahtım da ki yok,
Ne de bir kaçmak için var bende cesaret sensiz!
Sen Nizamiden emin olduysan da, gülüm,
Ah gece-gündüz aradı olmadı ferah sensiz!
Nizami GENCEVİ
Türkiye Türkçesine aktaran: Sanan NAGİYEV
Son Yorumlar